VẾT THƯƠNG DƯƠNG VẬT

I.      NGUYÊN NHÂN

1.  VẾT THƯƠNG DO HỎA KHÍ

Thường là các vết thương phối hợp với thương tổn rất nặng ở các tạng khác cần được xử trí ưu tiên để cứu sống tính mạng còn vết thương dương vật được xử trí sau cùng

Thường gặp ở bình chủng nhảy dù. Khi rơi xuống va đập vào các vật nhọn cứng dưới mặt đất như ngọn cây, chông tre… hỏa khí do mìn hoặc đạn văng từ dưới đất lên.

2.  DO CHÓ CẮN, LỢN CẮN

Tập tục người việt nam thường hay xi trẻ con ỉa đái trong nhà. Chó luẩn quẩn bên cạnh rồi bất thần nhảy lên đớp nhầm vào dương vật

Khi thiến lợn thường dốc ngược đầu xuống kẹp ở hai đùi. Khi thiến lợn đạu, giãy dụa cắn lung tung rồi cắn vào dương vật

3.  BỊ NGƯỜI KHÁC CẮT BẰNG DAO DO THÙ HẬN, GHEN TUÔNG

Là nguyên nhân thường hay gặp nhất. Trường hợp này dương vạt thường đứt lìa hoàn toàn

4.  TAI NẠN

II.   GIẢI PHẪU BỆNH LÝ

Lần lượt từ nhẹ tới nặng gồm có

1.  Lóc da dương vật từng phần hoặc toàn phần như lột vỏ chuối. Tinh hoàn, vật hang, vật xốp không bị tổn thương

2.  Hoại tử toàn bộ da dương vật chỗ chít hẹp như buộc garo. Vật hang, vật xốp bình thường.

3.  Hoại tử vòng quanh dương vật, ăn sâu vào vật hang và vật xốp.

4.  Vết cắn hoặc giập nát từng phần hoặc toàn phần vật hang và vật xốp. Niệu đạo bình thường.

5.  Cắt đứt hoặc giập vỡ hoàn toàn rời hẳn một đoạn dương vật. Niệu đạo cũng bị đứt rời.

6.  Mất hoàn toàn dương vật cả vùng bìu trong đó mất cả 2 tình hoàn

Cũng cần lưu ý vết thương tới sớm hay muộn, vết thương sạch hay bẩn lẫn nhiều dị vật.

III.  CHẨN ĐOÁN

Chẩn đoán xác định thường dễ với dấu hiệu đau tại chỗ và thăm khám lâm sàng kĩ lưỡng để đánh giá mức độ thương tổn.bệnh nhân có thể bí đái hoàn toàn hay không hoàn toàn

Chẩn đoán thương tổn phối hợp phải được chú trọng đặc biệt ở trực tràng, bàng quang hay vết thương thấu bụng gây thương tổn các tạng trong phúc mạc.

IV.  ĐIỀU TRỊ

1.     Trường hợp lóc da đơn thuần

Cắt lọc sạch sẽ cá lớp tổ chức dưới da và tổ chức dập nát. Cố giữ những vạt da còn dính lại.

Cầm máu tốt bằng dao điện trên phần vật hang và vật xốp bị lột trần

Khâu phục hồi những lớp da bị lột để che phủ lại vật hang và vật xốp. Nếu thiếu da thì ghép da bìu

Khâu da thì 2 ở những lớp da bị hoại tử

Chuyển dòng nước tiểu tạm thời để sự liền da được tốt

2.     Bị chít thắt gốc dương vật do vòng kim loại

Dẫn lưu bàng quang hoặc chọc dẫn lưu bàng quang qua da cần làm ngay nếu bệnh nhân không đái được.

Dùng mọi cách cắt bỏ vòng kim loại. Động tác này rất khó khăn vì dương vật cương to và phù nề, vòng kim loại sẽ lún sâu xuống dưới lớp da, điểm tựa giữ vòng kim loại không có khi cắt.

Nếu dùng cưa phải vừa cưa vừa tưới nước để tránh bỏng do nhiệt độ vòng kim loại tăng lên

3.     Dương vật bị cắt cụt hoàn toàn tới sớm

Đoạn dương vật bị cắt hoàn toàn nhưng vẫn còn dính vào một vạt da hoặc bị cắt đứt toàn bộ rời hẳn ra ngoài và bệnh nhân mang theo đoạn bị cắt. Trong trường hợp này cần nối lại dương vật theo trình tự

-         Cắt xén hết sức gọn gàng 2 đầu mỏm cắt

-         Bộc lộ 2 đầu niệu đạo bị cắt. Khâu phục hồi niệu đạo bằng các mũi khâu riêng. Dùng chỉ tiêu chậm vicryl 4.0

-         Cầm máu vật hang bằng mũi khâu vắt, tỉ mỉ như khâu mạch máu, lớp vỏ vật hang để áp chặt khẩu kính của 2 mỏm cắt lại với nhau

-         Cầm máu vật xốp quanh niệu đạo bằng mũi khâu vắt cẩn thận phủ quanh niệu đạo

-         Cầm máu thêm trên bề mặt vật hang và vật xốp ở những chỗ rỉ máu

-         Cố gắng nối lại động tĩnh mạch lưng dương vật

-         Khâu da vòng tròn bằng các mũi khâu riêng

-         Dẫn lưu bàng quang

-         Đặt ống sonde foley có tác dụng khuôn cho việc liền sẹo niệu đạo vì trong trường hợp này niệu đạo rất dễ hẹp lại

Do việc tưới máu vùng này rất phong phú nên két quả thường rất tốt bieur hiện bệnh nhân vẫn đi đái được và sau đó vẫn giao hợp được.

4.     Dương vật bị cắt cụt hoàn toàn tới muộn

Cần làm mỏm cụt dương vật.

-         Cắt lọc mỏm cụt cho sạch sẽ

-         Khâu cầm máu mỏm cụt

-         Niệu đạo bị cắt cụt thường co tụt vào phía trong. Cần bộc lộ dài đoạn mỏm cắt niệu đạo rồi khâu lộn đầu niệu đạo bị cắt ra ngoài da. Nếu không làm kĩ đầu niệu đạo sẽ tụt vào gây chít hẹp dần dần

-         Chuyển dòng nước tiểu tạm thời cho tới khi mỏm cụt liền sẹo.

5.     Kiểm tra và phẫu thuật cùng bìu- tinh hoàn

Vết thương dương vật thường phối hợp với vết thương bìu- tinh hoàn.

Thăm dò tinh hoàn:

Nếu tinh hoàn vỡ gọn: cố gắng khâu cầm máu vỏ bao tinh hoàn, lấy hết máu cục, khâu da

Nếu giập vỡ 1 phần, cũng chỉ nên cắt bỏ những phần dập nát sau đó khâu kĩ vỏ bao tinh hoàn

Trường hợp tinh hoàn giập nát hoàn toàn thì phải cắt bỏ tinh hoàn. Trường hợp tinh hoàn tím đen, bầm dập thì phải cắt bỏ

Với vết thương vùng bìu phải mở thăm dò và xử trí tùy theo thương tổn. Với vết thương muộn cần dẫn lưu và điều trị kháng sinh.